میکروپیپت (Micropipette) چیست؟ انواع و کاربرد های آن

آشنایی با میکروپیپت یا سمپلر آزمایشگاهی

میکروپیپت (Micropipette) چیست؟ یا سمپلر ها از ابزار های حجم سنجی دقیقی هستند که اندازه‌گیری دقیق حجم‌های کوچک مایعات را در انواع کاربردهای علمی فراهم می‌کنند. معمولاً در کارهای مربوط به زیست‌شناسی مولکولی، شیمی تجزیه‌ای، و دیگر زمینه‌های آزمایشگاهی برای تحقیقات و آزمایشات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله به جزییات میکروپیپت‌ها پرداخته و انواع، مکانیزم عملکرد و اهمیت آن‌ها در محیط‌های آزمایشگاهی بررسی می‌شود.

مفهوم میکروپیپت ( سمپلر)

میکروپیپت یا سمپلر ابزار دقیقی است که برای اندازه‌گیری و انتقال مایعات در حجم کم، معمولاً از میکرولیتر تا میلی‌لیتر، استفاده می‌شود. نام آنها از اصطلاحاتی مانند “پیپت” و “میکرو” به دلیل قابلیت اندازه‌گیری حجم‌های مایعات در مقیاس میکرو (کمتر از ۱ میکرولیتر) گرفته شده‌اند. میکروپیپت‌ها در اندازه‌ها، طراحی‌ها، و کاربردهای مختلف موجودند. انواع مختلف سمپلر‌ها بر اساس ظرفیت حجمی، دقت، و کاربردهای مختلفی که برای آنها طراحی شده است، متفاوت هستند.

اجزا اصلی Micropipette

پیستون (Plunger):

– پیستون به عنوان بخش اصلی میکروپیپت عمل می‌کند و وظیفه جذب و تخلیه مایعات را دارد.

نوک (Tip) – سرسمپلر

– نوک یا سر سمپلر برای وارد کردن مایع به داخل میکروپیپت و انتقال آن به مکان مورد نظر به کار می‌رود. نوک‌ها معمولاً قابل تعویض (یک بار مصرف) هستند و باید بر اساس نوع آزمایش و نوع مایع مورد استفاده انتخاب شوند.

دکمه بیرون کننده سرسمپلر (Tip Ejector)

این دکمه در قسمت بالایی بدنه میکروپیپت برای بیرون راندن سرسمپلر بعد از اتمام کار تعبیه داده شده است. باید توجه داشت بعد از اتمام کار سرسمپلر را نباید با دست از نوک میکروپیپت خارج کرد.

کنترل حجم (Volume Control)

این بخش به کاربر این امکان را می‌دهد که حجم مایع مورد نظر را تنظیم و انتخاب کند. کنترل حجم می‌تواند به صورت عددی روی مانتیورکوچک تعبیه شده روی بدنه میکروپیپت نمایش داده شده و توسط کاربر تنظیم شود.

مانیتور حجم (Volume Disply)

مانیتور حجم یا نمایشگر بر روی بدنه میکروپیپت قرار دارد و حجم تنظیم شده توسط کاربر را نمایش میدهد.

سر پیپت یا نوک پیپت (Pipette head)

سر پیپت قسمت انتهایی میکروپیت است که سرسمپلر در این قسمت قرار می گیرد.

انواع سمپلر – میکروپیپت

میکروپیپت قابل تنظیم

میکروپیپت‌های قابل تنظیم به کاربر امکان تنظیم حجم مورد نظر در محدوده‌ای خاص را می‌دهند و این امکان را فراهم می‌کنند که در مواردی که نیاز به تغییر میزان حجم دارند، مورد استفاده قرار گیرند.

سمپلر حجم ثابت

سمپلرهای حجم ثابت به یک حجم مشخص کالیبره شده‌اند و امکان تنظیم توسط کاربر را ندارند. این ویژگی در شرایطی که حجم ثابت و دقیقی از ماده مورد نیاز است اهمیت دارد.

میکروپیپت چندکاناله

این نوع میکروپیپت‌ها برای اندازه‌گیری و انتقال همزمان حجم مایعات از چندین نمونه به کار می‌روند. این نوع Micropipette به ویژه در آزمایشاتی که نیاز به همزمانی و دقت در اندازه‌گیری از چندین نمونه دارند، مفید هستند.

میکروپیپت خودکار

این نوع سمپلرها دارای سیستم‌های خودکاری هستند که به طور خودکار حجم مایعات را اندازه‌گیری و منتقل می‌کنند. این ویژگی‌ها می‌توانند فرآیند آزمایش را تسریع و از دقت بالا برخوردار کنند.

میکروپیپت تک کاناله

میکروپیپت تک کاناله برای اندازه‌گیری حجم مایعات در یک کانال استفاده می‌شود. این مدل‌ها معمولاً برای آزمایشاتی که نیاز به دقت بالا در اندازه‌گیری در یک نمونه دارند، مناسب هستند.

چگونگی عملکرد میکروپیپت

میکروپیپت‌ها بر اساس اصل جابه‌جایی توسط پیستون عمل می‌کنند. کار با میکروپیپت نیاز به دقت و توجه دارد تا حجم مایعات به صورت دقیق اندازه‌گیری و انتقال داده شود. در زیر، مراحل کلی برای استفاده از میکروپیپت آورده شده است.

قبل از هر استفاده، حجم مایع مورد نظر باید بر اساس نیاز کاربر تنظیم شود. این تنظیمات روی قسمت Volume Control میکروپیپت با چرخاندن آن به طرفین قابل انجام است.
مطمئن شوید که میکروپیپت به درستی در دستگاه نگهدارنده یا در دست قرار گرفته و استوانه میکروپیپت (بدنه استوانه ای) به سمت بالا است.
برای وارد شدن مایع به داخل میکروپیپت باید ابتدا سر پیستون تا قسمت توقف اول به داخل فشار داده شود. با فشردن سرپیستون، یک خلاء ایجاد می‌شود.
نوک میکروپیپت (سرسمپلر) را به آرامی و به طور کامل در مایع فرو ببرید. با رها کردن پیستون به آرامی مایع به داخل نوک میکروپیپت جذب می‌شود.
نوک میکروپیپت را به آرامی و با دقت در ظرف مقصد قرار دهید و سر پیستون را به سمت پایین تا نقطه توقف اول فشار دهید تا مایع به دقت در ظرف تخلیه شود. برای خروج کامل مایع باقی مانده میتوانید سر پیستون را ا انتها (نقطه توقف دوم) فشار دهید.
در صورت نیاز به اندازه‌گیری حجم‌های مختلف، مراحل بالا را تکرار کرده و حجم جدید را تنظیم کنید. توجه داشته باشید در صورت استفاده از چند ماده باید سر سمپلر تعویض شود.

کاربردهای سمپلر آزمایشگاهی:

بیولوژی مولکولی:

در تکنیک‌هایی مانند PCR تکثیر زنجیره‌ای پلیمراز، سیکل توالی‌گیری Sequencing و تحلیل‌های ژنتیک دیگر، میکروپیپت‌ها برای اندازه‌گیری و انتقال دقیق حجم‌های مایعات استفاده می‌شوند.

شیمی تجزیه‌ای:

در آزمایشات شیمیایی که نیاز به اندازه‌گیری دقیق حجم مایعات دارند، میکروپیپت‌ها به کار می‌روند. این شامل آزمایشات مختلفی مانند تیتراسیونtitration و اندازه‌گیری حجم دقیق مواد شیمیایی است.

زیست‌شناسی سلولی:

در کشت و نگهداری سلول‌ها، و انجام آزمایشات مرتبط با زیست‌شناسی سلولی، میکروپیپت‌ها برای انتقال مایعات سلولی به کار می‌روند.

پزشکی:

در زمینه پزشکی، میکروپیپت‌ها برای جمع‌آوری نمونه‌های خون، مایعات بدنی، و داروها به کار می‌روند. فراتر از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، میکروپیپت‌ها نقش حیاتی در تشخیص و درمان پزشکی ایفا می‌کنند. دقت آن‌ها در روندهای مختلف پزشکی، اهمیت آن‌ها در حوزه بهداشت را نشان می‌دهد.

نگهداری و مراقبت از میکروپیپت (Micropipette)

نگهداری درست از میکروپیپت ها برای حفظ عمر مفید و دقت این وسیله آزمایشگاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. بررسی‌های دوره‌ای تضمین می‌کنند که ابزار به طور قابل اعتماد عمل کند و درستی آزمایش‌های علمی را حفظ کند. در زیر تعدادی از نکات مهم برای نگهداری صحیح میکروپیپت آورده شده‌اند:

تمیزی میکروپیپت: مطمئن شوید که میکروپیپت همواره تمیز باشد. بعد از هر استفاده، سطوح آن را با الکل یا محلول ضدعفونی کننده تمیز کنید. همچنین، بررسی کنید که آیا هیچ گونه ذرات یا رزین در مکان‌های مختلف میکروپیپت وجود ندارد.
جلوگیری از آلودگی: هنگام کار با میکروپیپت، از وسایل محافظ مانند دستکش استفاده کنید تا از آلودگی میکروپیپت به دستگاه جلوگیری شود.
نگهداری در شرایط محیطی مناسب: میکروپیپت‌ها بهتر است در محیطی با دمای معین و خشک نگهداری شوند. همچنین، از تماس آن با نور مستقیم خورشید خودداری کنید.
کنترل و تنظیم تنظیمات: مطمئن شوید که تنظیمات و اعداد روی میکروپیپت به درستی تنظیم شده‌اند. در صورت نیاز، آن‌ها را بررسی کنید و تنظیم مجدد کنید.
استفاده از محلول‌های خاص تمیز کننده: برای تمیزی دقیق‌تر و از بین بردن آلودگی‌های سخت‌تر، از محلول‌های خاص تمیز کننده برای شستشوی میکروپیپت استفاده کنید. این محلول‌ها باید با استانداردهای آزمایشگاهی سازگار باشند.
آموزش به کاربران: تمام افرادی که از میکروپیپت استفاده می‌کنند، باید به درستی آموزش داده شوند تا از راهنمایی‌های تولیدکننده در مورد استفاده، نگهداری، و تعمیرات کوچک میکروپیپت آگاه باشند.

با رعایت این نکات، میکروپیپت‌ها به عنوان ابزارهای دقیق و حساس در آزمایشگاه می‌توانند به خوبی عمل کرده و نتایج دقیق و قابل اعتمادی را تولید کنند.

انتخاب و خرید میکروپیپت مناسب

خرید میکروپیپت مناسب نیازمند مطالعه دقیق و اطلاعات کافی در مورد نوع آزمایشاتی است که می‌خواهید انجام دهید. در زیر راهنمایی برای خرید میکروپیپت مناسب آورده شده است:

در نظر گرفتن محدوده حجم

انتخاب سمپلر با محدوده حجم مناسب برای رسیدن به نتایج دقیق حیاتی است. آزمایش‌های مختلف ممکن است نیاز به حجم‌های مختلف داشته باشند و داشتن ابزار مناسب برای کار ضروری است.

دقت و تنظیمات

هنگام خرید سمپلر مطمئن شوید که میکروپیپت دارای دقت و تنظیمات لازم برای آزمایشات شما است. برخی از مدل‌ها دارای تنظیمات تصحیحی برای افزایش دقت هستند.

نوع کانال

برخی از میکروپیپت‌ها دارای یک کانال (تک کاناله) و برخی دیگر دارای چند کانال (چندکاناله) هستند. بر اساس نیازمندی‌های شما و تعداد نمونه‌هایی که می‌خواهید اندازه‌گیری کنید، نوع کانال را انتخاب و سپس اقدام به خرید میکروپیپت کنید.

ارگونومی و طراحی

ارگونومی نقش مهمی در راحتی کاربر در مدت زمان استفاده طولانی از میکروپیپت دارد. دسته‌های ارگونومیک و قابل تنظیم می‌توانند استفاده راحت‌تری را فراهم کنند.

قیمت و بودجه

برآورد کنید که برای خرید میکروپیپت برای شما چه مقدار بودجه در نظر گرفته شده است. اگرچه قیمت ابزارهای با کیفیت بالا بیشتر است، اما اگر بودجه محدودی دارید، می‌توانید انتخاب‌های متوسط را بررسی کنید.

برند معتبر

از برندهای معتبر و معروف در زمینه تولید میکروپیپت استفاده کنید تا از کیفیت و دقت بیشتری اطمینان حاصل شود.

اطلاعات تکمیلی

قبل از خرید، نقدها و نظرات کاربران دیگر را در مورد مدل‌ها و برندهای مختلف میکروپیپت مطالعه کنید. این اطلاعات می‌توانند به شما در انتخاب مناسب‌ترین محصول کمک کنند.

با توجه به این نکات، می‌توانید میکروپیپتی را انتخاب کنید که به بهترین شکل با نیازهای شما هماهنگ باشد و برای انجام آزمایشات با دقت بالا مناسب باشد.

کلام پایانی میکروپیپت (Micropipette) چیست؟

در ابن مقاله جامع به شوال میکروپیپت (Micropipette) چیست؟ پاسخ داده شده است. میکروپیپت‌ها قهرمانان ناشناخته‌ی آزمایشگاه‌ها هستند، که در پروژه‌های علمی، اندازه‌گیری دقیق مایعات را ممکن می‌سازند. انتخاب صحیح میکروپیپت، مسلط شدن به تکنیک‌های صحیح و پیگیری پیشرفت‌های فناورانه، تضمین می‌کند که این وسایل بهترین عملکرد را در کاربردهای مختلف ارائه دهند.

پرسش‌های متداول میکروپیپت (Micropipette) چیست؟

۱.آیا میکروپیپت‌ها می‌توانند برای مقاصد غیرعلمی استفاده شوند؟

بطور عمده میکروپیپت‌ها برای کاربردهای علمی طراحی شده‌اند.

۲. آیا میکروپیپت‌ها در صورت آسیب دیده قابل تعمیر هستند؟

در اغلب موارد بله. تولیدکنندگان به طور معمول گزینه‌های خدمات و تعمیر میکروپیپت برای میکروپیپت‌های آسیب دیده یا ناسازگار ارائه می‌دهند.

۳.میکروپیپت خود را چند بار در سال باید کالیبره کنم؟

کالیبره منظم ضروری است. تعداد آن به میزان استفاده بستگی دارد، اما عموماً هر سه تا شش ماه یکبار توصیه می‌شود.

۴.آیا احتیاط‌های ایمنی خاصی باید در هنگام استفاده از میکروپیپت‌ها رعایت شود؟

بله، استفاده از تجهیزات محافظ فردی مناسب و پیروی از روش‌های صحیح کار با آنها برای اطمینان از ایمنی حیاتی است.

۵. آیا می‌توان هر میکروپیپت را برای آزمایشات خود استفاده کرد؟

-لزوماً خیر. انتخاب مایکروپیپت مناسب بستگی به نیازهای خاص شما دارد.